TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Anagold Madencilik San. ve Tic. A.Ş.’nin 2010 yılı aralık ayından itibaren altın üretimi yaptığı Erzincan’ın İliç ilçesinde siyanür atıklarını oluşturduğu dağda 13 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen maden faciasında çok sayıda işçi toprak altında kalmıştır. Erzincan’ın İliç ilçesinde meydana gelen maden bu faciasının bütün yönleriyle soruşturulması, bu felakete sebep olan unsurların ortaya çıkarılması, idari ve siyasi sorumluların belirlenmesi ve hukuk önünde yargılanması amacıyla Anayasa’nın 98. ve Meclis İçtüzüğünün 104. ve 105. maddeleri uyarınca Meclis Araştırma sürecinin başlatılması gereğini arz ve teklif ederim. 14.02.2023
Celal FIRAT / İstanbul Milletvekili
GEREKÇE
Erzincan İliç’te Anagold Madencilik A.Ş.’nin işlettiği altın madeni bölgesinde zehirli atıkların çevre illeri etkileyeceği uyarılarına rağmen yaşanan tehlike ne yazık ki ilk değildir. 2022 Haziran ayında da bu altın madeninde siyanür taşıyan boru patlamış ve zehirli atıklar Fırat Nehri üzerindeki İliç Barajı’na karıştığı gündeme gelmişti. Olaydan sonra hazırlanan tutanakta siyanür taşıyan boruda sabaha karşı meydana gelen patlamada üç saat boyunca boş araziye yaklaşık 20 ton siyanürlü solüsyonun aktığı kayıt altına alınmıştır. Yapılan soruşturmada Anagold Madencilik kusurlu bulunmuş ve şirkete en üst sınır olan 16 milyon 441 bin TL idari para cezası uygulanmıştır.
Yine 2022 Mart ayında Anagold şirketi, 197 futbol sahası büyüklüğündeki siyanür ve sülfürik asitli atık havuzunu 600 futbol sahası büyülüğüne çıkarmış, toprağı ve suyu zehirleyen işetme 10 evaporator vasıtasıyla 66 milyon ton siyanürü buharlaştırarak atmosfere vermeyi ve tüm Türkiye’yi zehirlemeye davetiye çıkarmıştır.
Erzincan-İliç’te Çöpler köyünün tam üstünde işletilen bu altın madeninde yılda 8 bin 900 ton sülfürik asit, 6 bin 500 ton siyanür ve 4 bin 800 ton silika ve daha 21 çeşit zehirli kimyasal kullanılmaktadır. Çalık ve Kanadalı ortağı İliç’te yüzlerce sondaj yapmış ve yapmaya da devam etmektedir.
Sürekli olan bir şeye kaza denilmez, önlem alınmaması halinde daha büyük felaketlerin yaşanması kaçınılmazdır. Geçmiş dönemlerde hem odalar hem çevre örgütleri davalar açmış, siyasi partiler soru ve araştırma önergeleri ile konuyu meclise taşımış ancak hiçbir uyarı dikkate alınmadığından bu kaçınılmaz üzücü olayla karşı karşıya kalınmıştır.
Türkiye’nin dört bir tarafı madencilik projeleriyle çevrilmiş durumda ve madencilik projeleriyle birlikte doğa her geçen gün daha fazla tahrip edilmektedir.
Erzincan’ın İliç ilçesinde 2010 yılından beri Çöpler Altın Madenini Anagold Madencilik Şirketi altın arama ve çıkarma faaliyetleri yürütmektedir. Madeni işleten Anagold Anagold’un yüzde 80’i Kanadalı altın maden şirketi Alacer Gold’a (SSR Mining), yüzde 20’si ise Çalık Holding Grubu bünyesinde bulunan Lidya Madencilike aittir.
Uzun yıllardır bölgeyi zehirleyen maden tesisinde 2022 yılında 20 ton siyanürlü solüsyon etrafa saçıldıktan sonra siyanür sızıntısı gerekçesiyle faaliyetine ara verilen tesise, 16,4 milyon TL ceza kesilmiş ancak kısa süre içerisinde tesisi yeniden faaliyete geçmiştir.
2021 yılında projeye ilişkin ikinci kez kapasite artışına onay verilmiştir. Dönemin Enerji bakanı Murat Kurum sorumluğunda ki İktidar tüm yaşanan felaketlere rağmen maden tesisinin kapasite artırımlarını onaylamıştır. ÇED raporunda yer alan ifadelere göre tesiste, bir yılda kullanılan kimyasal miktarı şu şekildedir: 11 bin ton siyanür, 122 bin ton sülfürik asit, 50 kilogram nikrit asit.
Diğer taraftan, SSR Mining’in 2023 yılında 7,2 milyon dolar vergi borcunun silindiği kamuoyuna yansımıştır.
Tüm bu nedenlerle, Erzincan İliç’te Anagold Altın Maden işetmesinde meydana gelen can kaybının yanında büyük ve geri dönülmez doğa felaketine sebebiyet veren maden faciasının bütün yönleriyle incelenmesi, bu felaketin yaşanmasına sebep olan sorumluların belirlenmesi ve hukuk önünde yargılanması amacıyla ve buna benzer vakaların bir daha yaşanmaması için bir Meclis Araştırma Komisyonun kurulmasını çok önemli ve gerekli görmekteyim.
